Wernisaż:
24 lutego 2023 r.
godz. 12.00
Muzeum Nikifora
Krynica-Zdrój
Bulwary Dietla 19
Wystawa czynna do 21 maja 2023 r.
Nikifor /1895-1968/ był Łemkiem z Krynicy, nazywał się Drowniak, ale na całym świecie zasłynął jako Nikifor Krynicki. Jest jednym z najwybitniejszych w dziejach malarstwa artystów z kręgu sztuki umownie określanej „naiwną”. Malarz, który przez większą część życia tworzył w bardzo trudnych warunkach materialnych, pod koniec życia zyskał międzynarodową sławę i dostąpił zaszczytu wystawiania obrazów w galeriach w wielu krajach świata. Nikifor był bardzo mocno związany uczuciowo z Krynicą i z Łemkowszczyzną, której krajobrazy wyraził w malarstwie w sposób tak piękny i osobisty, jak nie uczynił nikt inny. Warto przypomnieć słowa wybitnego znawcy sztuki doc. Jerzego Zanozińskiego, piszącego o malarstwie Nikifora w katalogu wystawy w Warszawie, w „Zachęcie” w 1967 r.: „Dziś już nikt nie ma wątpliwości, że Nikifor jest wielkim i nowatorskim odkrywcą piękna krajobrazu krynickiego czy w ogóle karpackiego z jego łagodnymi górami, pokrytymi lasem i szachownicami pól, z jego drewnianymi i murowanymi cerkiewkami i kościołami, z jego domami i willami, w których elementy ludowości żyją w zgodnej symbiozie z elementami wiedeńsko-krakowskiej secesji”.
Zbiór krynicki obejmuje prace należące do najbardziej cenionych cykli w twórczości Nikifora, takich jak, m.in. pejzaże beskidzkie z cerkwiami i kościołami, stacyjki kolejowe, postacie świętych i scenki rodzajowe z ludźmi świeckimi, architekturę miejską i monumentalną. Nie brakuje i konkretnych obiektów z samej Krynicy, zarówno uzdrowiskowych, jak i prywatnych krynickich willi. W kolekcji znalazł się nawet unikalny list proszalny. Bardzo cenną część zbioru stanowią małe obrazki przedstawiające kuchnie, zarówno wiejskie, jak i kuchnie w krynickich pensjonatach. Jest to bardzo cenny zbiór, namalowanych zapewne jeszcze w okresie międzywojennym prac o charakterze autobiograficznym. Obok samej Krynicy, na pracach Nikifora z tego zbioru pojawiają się niejednokrotnie nazwy pobliskich miejscowości: Powroźnik i Muszyna, gdzie Nikifor często „pomieszkiwał” u znajomych łemkowskich gospodarzy. Szereg prac posiada charakterystyczne, wykonane przez samego Nikifora ramki z wąskich pasków kolorowego papieru z zawieszkami z nitki lub sznurka.
Obrazy artysty znajdują się w zbiorach kilkunastu muzeów w Polsce, największą kolekcję posiada Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu. Od 1995 r. działa w Krynicy-Zdroju Muzeum Nikifora, będące filią muzeum sądeckiego. Mieści się ono w samym „sercu” uzdrowiska, w zabytkowej willi „Romanówka”. Krynica uhonorowała swojego najsłynniejszego obywatela pomnikiem ustawionym w szczególnie atrakcyjnym miejscu, u stóp Góry Parkowej, przy alei spacerowej noszącej imię malarza. Większość zaprezentowanych na wystawie obrazów Nikifora to akwarele i w tej technice wykonane zostały prace, które uznawane są za najlepsze w dorobku artysty. W późnych latach życia Nikifor stosował także gwasze i kredki. Na wystawie pokazanych też zostało 10 bardzo interesujących rysunków wykonanych ołówkiem. Przyjęła się opinia, że rysunki ołówkiem są szkicami z ostatnich lat życia, których artysta nie zdążył już wypełnić kolorem. Jednak patrząc na zaprezentowane na wystawie rysunki z kolekcji Centrum, trudno zgodzić się z takim poglądem. Są to prace tak dokładnie opracowane warsztatowo, że raczej należy je uznać za dzieła skończone.
Rzecz istotna, obrazy te zostają po raz pierwszy zaprezentowane na wystawie obok znajdującego się na ekspozycji stałej muzeum warsztatu artystycznego Nikifora, z którego kilkadziesiąt lat wcześniej „wyszły”! Kolekcja krynicka, choć rzadko dotąd prezentowana, jest wśród znawców ceniona od dawna. Już w 1970 r. została opublikowana teka zawierająca 12 kolorowych reprodukcji obrazów z tej kolekcji z autorskim komentarzem znanego historyka sztuki Jerzego Madeyskiego.
Dzisiaj kolekcja Centrum Kultury może znakomicie służyć promocji Krynicy, tak jak prawdziwym „ambasadorem” uzdrowiska wśród ludzi sztuki na całym świecie stał się Nikifor Krynicki.
Zbigniew Wolanin
kurator Muzeum Nikifora
Na zdjęciach przykładowe prace Nikifora z kolekcji Centrum Kultury w Krynicy-Zdroju.